Natuurlijk is de naam van mijn blogreeks een knipoog naar het populaire tv-programma ‘Heel Holland bakt’. Er zijn minstens evenveel liedboekjes als appeltaartrecepten en minstens zoveel zangers als bakkers.
De woorden ‘Heel Holland zingt’ – en variaties daarop – vinden we al heel lang in de titels van liedboekjes. Dit is er één van.
Heel Holland zingt de laatste nieuwe radio-schlagers uitgezonden door AVRO, VARA, K.R.O. en Belgisch N.I.R. [Nationaal Instituut voor de Radio-omroep].
Het verscheen bij W.H. de Koning en Zonen in Rotterdam. Uitgeverij W.H. de Koning, later met de toevoeging ‘& Zonen’, en nog later herdoopt in het hippere ‘Uitgeverij Deko’ was actief van midden jaren ’30 tot midden jaren ’50 van de vorige eeuw. Het was de grootste producent van zulke tekstboekjes met populaire radioliedjes in Nederland. Alleen al mijn verzameling kent zo’n driehonderd verschillende boekjes van deze uitgeverij. Elke maand moeten er meerdere nummers uitgekomen zijn. Verreweg de meeste zijn niet gedateerd. Gezien de inhoud zal dit boekje in 1947 of 1948 op de markt gebracht zijn. Al die bundeltjes werden snel en goedkoop in elkaar geflanst. Op een zetfout meer of minder werd niet gekeken.
De omslagtekening van de nogal hysterisch ogende zangeres komt op verschillende liedboekjes van de firma voor. In andere uitgaven vinden we weer variaties op datzelfde thema.
Heel Holland zingt de laatste nieuwe radio-schlagers is in zekere zin een verzameluitgave: dikker en ook duurder dan de meeste andere. Gewoonlijk telden de bundeltjes niet meer dan 16 of 24 bladzijden en lag de prijs op 50 cent. Dit boekje kostte f 1,25, maar daar kreeg een koper dan ook 64 bladzijden voor. Heel veel van de opgenomen liedjes zijn ook in andere uitgaven te vinden. Er staan een paar evergreens in maar het merendeel was nieuw, én actueel. Verschillende liedjes komen uit het toen enorm populaire radioprogramma De bonte dinsdagavondtrein. De eerste versie van ‘Hup, Holland, hup. Laat de leeuw niet in z’n hempie staan’ werd geschreven na een historische 6-2 overwinning op Zwitserland op 21 september 1947. De schrijver en zanger ervan, Jan de Cler, zou later voor de radio elke interlandwedstrijd in de rust en na afloop met een paar nieuwe coupletten becommentariëren.
Oorlog en bevrijding zaten nog vers in het geheugen en heel wat liedjes refereren daaraan. Bijvoorbeeld het bekende ‘Trees heeft een Canadees’ en het minder bekende maar minstens zo aardige ‘Dag Sjaan, dag Bep, dag Alida’, dat als volgt begint:
Zeer actueel was de situatie in Nederlands Indië, waar Nederlandse militairen met de ‘politionele acties’ de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd probeerden te beteugelen. De gevoelens van bezorgde familieleden in Nederland worden verwoord in liedjes als ‘Nacht over Java’ en ‘Jongen in Indië, hou je maar haaks’.
Refrein:
Jongen in Indië, hou je maar haaks,
Daar in het land van smaragd,
Denk aan je oudje, je meisje of vrouw,
Denk aan wat hier op je wacht.
Jongen in Indië …… hou je maar haaks,
Straks kom je immers naar huis,
Dan wacht, wat je lief is, je op aan de boot,
Jongen, dan ben je weer thuis.
Maar de tijdgeest wordt nog het meest getypeerd door de achterkant van het hele boekje. Ook in de reclame worden ‘Onze jongens in Indië’ niet vergeten. Ik zou wel eens willen weten in hoeveel brieven naar de Oost dit soort liedboekjes inderdaad zijn meegestuurd.
Jan Bos, 5 april 2019
Heel Holland zingt 