(Voor Jiske)
Precies dertig jaar geleden, in 1989, verscheen dit bundeltje Baby- en peuterliedjes. Jonge ouders in Den Haag kregen het gratis mee op het consultatiebureau. Meer dan acht bladzijden telt het niet, de voor- en achterkant meegerekend. Dertien liedjes in totaal. Meer hoeft ook niet, want baby’s en peuters zijn dol op herhalingen. Het hele boekje lijkt qua opmaak eigenlijk nog het meest op een medische voorlichtingsfolder. Maar in dat korte bestek geeft het toch een prachtig tijdsbeeld.
Een aanstekelijk vrolijke tekening van Guusje Kaayk siert de omslag. Ik kan niet uitmaken of het een vader of een moeder is die hier ‘Zo rijdt een damespaard’ aan het zingen en het hopsen is. De peuter op schoot vindt het in elk geval prachtig. En de poes ook. Het speelgoedaapje in de kindervuist lijkt een speelse verwijzing naar het bekende en bekroonde prentenboek ‘Monkie’ van Dieter Schubert, dat drie jaar eerder verschenen was.
Ik denk dat die ouder met opzet genderneutraal getekend is – net als die peuter trouwens. Het hele boekje straalt aan alle kanten gelijkwaardigheid en goede bedoelingen uit. In een korte inleiding staat dat peuters ervan houden ‘om dichtbij papa of mama een liedje te zingen of een spelletje te doen’. De vaders zijn dus net zo belangrijk als de moeders. Liedbundels met titels als Met moeder zingen of Het spel van moeder en kind konden anno 1989 echt niet meer.
Uit de keuze van de liedjes blijkt ook op een andere manier dat iedereen erbij hoort en mee mag doen. Naast negen Nederlandse liedjes vinden we een Surinaams en een Marokkaans verjaardagsliedje, het aloude ‘Vader Jacob’ in het Turks, en een heel lang Marokkaans slaapliedje. (Slapen Marokkaanse kinderen zo slecht in?) In die samenstelling zie je duidelijk een streven naar een harmonische multiculturele samenleving.
Nog zo’n goede bedoeling is om kinderen tijdens het zingen te laten bewegen. Veel liedjes zijn ook bewegingsspelletjes, daar zijn ze op uitgekozen. De peuter kan paardje rijden bij ‘Het damespaard’, heen en weer wippen bij ‘Op een grote paddestoel’ en met zijn armpjes zwaaien bij ‘Zo gaat de molen’. Ouders worden nadrukkelijk aangemoedigd om al meteen met hun baby’s die spelletjes te gaan spelen.
En het wordt nog educatief verantwoorder als het kindje tegelijk van alles over zijn lichaam leert. Daarvoor dienen benoemversjes als ‘Naar bed, naar bed, zei Duimelot’ en ‘Mag ik in jouw straatje lopen’ en ‘Twee handjes op de schouders’. Bij elk zinnetje wordt tussen haakjes uitgelegd welk gebaar daarbij hoort. Op internet zijn tegenwoordig heel veel sites met voorgespeelde baby- en peuterliedjes te vinden, maar daar was het in 1989 nog te vroeg voor. Maar je kon wel gratis een videofilm lenen waar bijna alle liedjes op te horen én te zien waren.
Bij het allerlaatste liedje, ‘Slaap, slaap gerust’ vroeg ik me af of de politieke correctheid niet een beetje was doorgeslagen. Er zijn veel varianten op dit liedje, maar allemaal hebben ze gemeen dat het engeltjes zijn die trouw de wacht zullen houden bij het slapende kindje. Hier worden ineens kabouters tevoorschijn getoverd. Was dat om elke verwijzing naar welke geloofsrichting dan ook te weren?
Hoe dan ook, Baby- en peuterliedjes is een zeer verantwoord maar ook leuk, simpel liedboekje, waar alle Haagse baby’s uit 1989 hele blije en gelukkige mensen van geworden kunnen zijn.
Jan Bos, 9 mei 2019. Blog 12
*** Ik schrijf af en toe een blog over liedboekjes uit mijn verzameling. ***
Heel Holland zingt 