Liedboeken rond de bevrijding (5)

Th.J.F. Engering, Spotliedjes en hekeldichten uit den bezettingstijd. [Zutphen, 1945]. 16 pp.

en

Treedt aan! Drie strijdliederen uit het oorlogsjaar 1945. Uitgegeven in bezet Nederland, maart 1945. 8 pp. Met muzieknotatie voor zangstem en piano.

Twee vergelijkbare dunne boekjes uit de laatste maanden van de oorlog. Uit alle twee spreekt een mengeling van hoop en vrees.

Over Th.J.F. Engering heb ik weinig kunnen vinden. Is het de expediteur van die naam, die in 1936 in de Marspoortstraat in Zutphen woonde? De liedjes wijzen in elk geval sterk op iemand uit de Achterhoek. Dit liedboekje lijkt het enige wat hij gepubliceerd heeft. Het telt zes teksten, drie liedjes en drie gedichten, gedateerd tussen augustus 1942 en januari 1945. Merkwaardigerwijs gaan twee van de liedjes op de melodie van ‘Het was een edelweis’, in oorsprong een Duits marslied. Maar de inhoud laat aan anti-Duitse gezindheid niets te raden over. Het rood-[wit]-blauwe kader rond de titel op de omslag is ook geen toeval.

Wie ‘Treedt aan’ heeft samengesteld wordt zorgvuldig verzwegen. Het voorwoord van het boekje geeft wel een indringend beeld van de oorlogsomstandigheden en van de noodzaak om met het zingen (op straat fluiten!) van liedjes elkaar te steunen in het verzet. Het wijst ook op de nieuwe woorden “pulsen” en “onderduiken”. Dat laatste is natuurlijk nog steeds bekend, maar “pulsen” moest ik opzoeken. Het slaat op het leeghalen van de huizen van gedeporteerde joden door de firma A. Puls. De drie liederen zijn niet, zoals gebruikelijk, op bestaande melodieën geschreven, maar er is nieuwe muziek voor gecomponeerd.

(De fotograaf van de vrachtwagen van A. Puls is onbekend. Fotocollectie Anefo – Nationaal Archief.)